Ψυχογενής Ανορεξία

📝 Αυτό το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στο psycholozin.gr στις 26 Ιανουαρίου 2022.

Οι σύγχρονοι, γρήγοροι ρυθμοί ζωής μπορούν να διαμορφώσουν διαταραγμένες διατροφικές συνήθειες. Τα προβαλλόμενα πρότυπα ομορφιάς μέσω των μέσων κοινωνικών δικτύωσης δύνανται να επηρεάσουν τις διατροφικές επιλογές των ατόμων και τις σχετικές σκέψεις. Ωστόσο, πότε ξεκινάμε να μιλάμε για Διαταραχή Πρόσληψης Τροφής με κλινικά στοιχεία; Οι τρεις κυριότερες διαταραχές της συγκεκριμένης κατηγορίας είναι η Ψυχογενής Ανορεξία, η Ψυχογενής Βουλιμία και η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας. Στο παρόν άρθρο, θα επιχειρήσουμε μια εισαγωγή στην πρώτη.

Κλινική Εικόνα-Διαγνωστικά Κριτήρια

Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει περιορισμένες επιλογές στο φαγητό τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποικιλία. Επιλέγονται τσίχλες και καραμέλες χωρίς ζάχαρη και τροφές χαμηλής θερμιδικής αξίας, που συνήθως μαγειρεύονται στον ατμό και από το ίδιο το άτομο με δικά του σκεύη. Ο ασθενής προτιμά να τρώει μόνος του με αργούς ρυθμούς. Συχνό είναι το μάσημα και το φτύσιμο της τροφής. Ακολούθως, το άτομο έχει διαταραγμένη εικόνα σώματος και επικεντρώνει την προσοχή του σε συγκεκριμένα σημεία (πχ κοιλιά, γλουτοί κλπ). Η αξιολόγηση του ως άτομο βασίζεται στην εικόνα του και το βάρος του και συνεπώς βιώνει συναισθήματα άγχους, καθώς έντονη είναι η τελειοθηρία και η εξιδανίκευση ενός προτύπου. Η γυμναστική είναι σημαντικό μέρος της καθημερινότητας του ασθενούς, καθώς γίνεται με καταναγκαστικό και υπερβολικό τρόπο συνήθως μετά την κατανάλωση φαγητού. Στο ίδιο πλαίσιο, εμφανίζονται και οι προκλητοί εμετοί. Μπορεί να χρησιμοποιεί καθαρτικά ή διουρητικά. Παράλληλα, ελέγχει συχνά το βάρος και την εικόνα του με την βοήθεια ζυγαριάς, μεζούρας και καθρέφτη. Τέλος, ενδεχομένως να κάνει υπερφαγικά επεισόδια με την κατανάλωση «απαγορευμένων» τροφών, συνήθως μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα υποσιτισμού (Γονιδάκης & Χαρίλα, 2011).

Κατά το DSM-5 πρέπει να υπάρχει:

Α. Επίμονος περιορισμός της προσλαμβανόμενης τροφής με συνέπεια την μείωση του σωματικού βάρους (<85% αυτό που αναμένεται με βάση την ηλικία, το φύλο, τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την γενικότερη σωματική υγεία του ασθενούς).

Β. Έντονος φόβος αύξησης του σωματικού βάρους ή αλλαγής του σχήματος που οδηγεί σε επίμονες συμπεριφορές που στόχο έχουν τον εμποδισμό της αύξησης του σωματικού βάρους, ακόμη κι εάν αυτό βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα.

Γ. Διαταραχή της αντίληψης της εικόνας του σώματος ή απόδοσης ιδιαίτερης σημασίας στο σχήμα και βάρος του σώματος, σε βαθμό που επηρεάζεται έντονα η αξιολόγηση του εαυτού και της παρατεταμένης απώλειας της ικανότητας αναγνώρισης των κινδύνων του πολύ χαμηλού σωματικού βάρους.

Επιδημιολογία

Όσον αφορά τα επιδημιολογικά δεδομένα, η Ψυχογενής Ανορεξία αφορά το γυναικείο φύλο σε ένα ποσοστό 90-95% και το 40% των περιπτώσεων έχουν ηλικία έναρξης 15-19 έτη (Γονιδάκης & Χαρίλα, 2011).

Συννοσηρότητα

Το άτομο με Ψυχογενή Ανορεξία είναι πιθανόν να έχει στο ιστορικό του ή να έχει αναπτύξει στον παρόντα χρόνο και άλλες ψυχιατρικές διαταραχές. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρείται συννοσηρότητα με Διαταραχές Διάθεσης, Αγχώδεις Διαταραχές, Σωματοδυσμορφική Διαταραχή και Διαταραχές Προσωπικότητας. Άτομα με Αποφευκτική, Καταναγκαστική, Εξαρτητική Διαταραχή Προσωπικότητας αναπτύσσουν τον περιοριστικό τύπο, ενώ ο υπερφαγικός/καθαρτικός τύπος απαντάται σε άτομα με Οιστριονική και Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (Κωνσταντακόπουλος και συν., 2015).

Παρέμβαση

Αποτελεσματική έχει φανεί η σύμπραξη μιας διεπιστημονικής ομάδας που θα αποτελείται από ψυχίατρο, ψυχολόγο, διατροφολόγο, παιδίατρο και νοσηλευτή (Mairs & Nicholls, 2016). Στις κλινικές περιπτώσεις που οι ασθενείς ανήκουν στον ανήλικο πληθυσμό προβλέπεται η συμμετοχή στην θεραπεία ολόκληρου του οικογενειακού συστήματος (Herpertz, et al, 2011). Έρευνες έχουν δείξει πως αποτελεσματικές είναι η Θεραπεία Βασισμένη στην Οικογένεια (Family-Based Therapy) και η Ενισχυμένη Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Θεραπεία (E-CBT), η οποία περιλαμβάνει ατομικές συνεδρίες Γνωσιακής-Συμπεριφοριστικής Θεραπείας και ομάδες γονέων (Mairs & Nicholls, 2016).