Ψυχολογία ενηλίκων

Οι άνθρωποι ως κοινωνικά όντα αναπτύξαμε λογική και λόγο και ενταχθήκαμε σε κοινωνίες για να επιβιώσουμε. Βασικό συστατικό των υγιών σχέσεων είναι η επικοινωνία. Στο πλαίσιο της αλληλεπίδρασής μας με τους άλλους, επικοινωνούμε – λεκτικά ή μη λεκτικά. Η επικοινωνία είναι συμπεριφορά και όπως δεν γίνεται να μην συμπεριφερόμαστε, έτσι δεν υπάρχει και η μη-επικοινωνία. Επικοινωνούμε και όταν σιωπούμε. Τυπικά και γενικά ως επικοινωνία ορίζεται η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ πομπού και δέκτη. Πέρα από το μήνυμα, τον αποστολέα και τον παραλήπτη σημαντικά στοιχεία είναι το κανάλι, το πλαίσιο και ο κώδικας. Το μοντέλο των Shannon & Weaver κάνει λόγο για την σημασία του «θορύβου», αναφερόμενοι στα εμπόδια.

“It’s the most wonderful time of the year!” Έτσι μας λέει ο Άντι Ουίλιαμς στο τραγούδι του. Η περίοδος των Χριστουγέννων θεωρείται και προβάλλεται ως φωτεινή, χαρούμενη, ζεστή. Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στα σπίτια με τις μπάλες και τις γιρλάντες, οι στολισμένοι δρόμοι, τα παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα γλυκά, οι μυρωδιές, τα τραγούδια συνθέτουν ένα γιορτινό σκηνικό. Συναντήσεις, πάρτι, οικογενειακά τραπέζια, δώρα, ταξίδια. Προσδοκίες διαμορφωμένες από τα μίντια, τις διαφημίσεις και τις ταινίες, ή από δικές μας προσωπικές εμπειρίες περασμένες και αναμνήσεις. Κάποιοι άνθρωποι «μπαίνουν» μέσα σε αυτό, ενώ άλλοι βρίσκουν τον εαυτό τους μελαγχολικό. Ένας στους έξι ανθρώπους βιώνουν Εποχική Συναισθηματική Διαταραχή.

Το τέλος των διακοπών για τους εργαζόμενους αποτελεί μια πρόκληση. Πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο μεταξύ του ελεύθερου χρόνου και του αυστηρού προγράμματος. Κατά την διάρκεια των διακοπών, οι άνθρωποι τείνουν να δημιουργούν μια νέα πραγματικότητα και ρουτίνα με δικούς της ρυθμούς και προτεραιότητες. Είναι πιθανό, να αλλάξουν τα ωράριά τους, τις διατροφικές τους συνήθειες και τις στυλιστικές τους επιλογές. Ασχολούνται με διαφορετικές δραστηριότητες, συναντούν κόσμο και απομακρύνονται από τους συναδέλφους. Όταν οι μέρες τις άδειας τελειώσουν, το άτομο καλείται να επανέλθει σε μια παλιά (η δουλειά είναι η ίδια) αλλά και ταυτόχρονα νέα (εφόσον πια δεν κάνει διακοπές) συνθήκη.

Το σημερινό άρθρο αποφάσισα να το αφιερώσω στην διεκδικητικότητα. Πρόκειται για ένα θέμα που συχνά προκύπτει στις θεραπευτικές συνεδρίες. Μερικές φορές είναι το κύριο και πρωταρχικό αίτημα, ενώ άλλες αναδύεται σταδιακά. Όπως και να έχει, συνδέεται με καθημερινές λειτουργίες και συναισθηματικές αντιδράσεις στις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Υπάρχουν τρία είδη συμπεριφοράς, η παθητική, η επιθετική και η διεκδικητική. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η επιθετική και παθητική συμπεριφορά βρίσκονται στα άκρα ενός συνεχούς, ενώ η διεκδικητικότητα εντοπίζεται στο μέσο αυτής της γραμμής. Κάθε τύπος συμπεριφοράς και επικοινωνίας οδηγεί σε ένα πλήθος συναισθημάτων.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η επαγγελματική εξουθένωση ή όπως συνηθίζουμε να λέμε χρησιμοποιώντας τον αγγλικό όρο burnout είναι ένα σύνδρομο που οφείλεται στο χρόνιο άγχος σχετικά με την εργασιακή απασχόληση, το οποίο δεν έχει υποστεί επεξεργασία. Τα επαγγέλματα τα οποία ως κύριο πυρήνα τους έχουν την φροντίδα ή την παροχή βοήθειας φαίνεται να είναι περισσότερο επιβαρυμένα. Για παράδειγμα, όσοι απασχολούνται ως δάσκαλοι, γιατροί και νοσηλευτές, επαγγελματίες ψυχικής υγείας, κοινωνικοί λειτουργοί, αστυνομικοί και υπάλληλοι εξυπηρέτησης πελατών είναι πιο πιθανό να βιώσουν burnout. Ακολουθούν, οι δικηγόροι και οι managers. Το φαινόμενο αυτό δεν αποτελεί ψυχική διαταραχή και έχεις τρεις διαστάσεις.